Liever keurig kogelgat dan gutsend bloed

De Kijkwijzer ligt onder vuur. De keuring van films en televisie- programma's moet strenger, opdat kinderen minder seks en geweld voorgeschoteld krijgen, klinkt het. Veel kritiek is gebaseerd op onwetendheid, vinden de voorstanders, 'Wij testen films op schadelijkheid, niet op geschiktheid'.

“Keurig mooi kogelgaatje oordeelt Ariane Posthumus terwijl rechercheurs van 'Ernstige delicten' zich op de televisie in haar werkkamer buigen over een lijk. Geen spatje bloed te zien." Hoewel de hoerenloper op onfortuinlijke wijze is gestorven, zijn er geen doorgesneden kelen, afgerukte ledematen of stromen bloed te zien. Vandaar dat Ariane de vraag of er 'beelden van ernstige verwondingen, ten gevolge van zichtbare geweldsacties te zien zijn' ontkennend invult.

De Kijkwijzer ligt onder vuur. De keuring van films en televisieprogramma's moet strenger opdat kinderen, minder seks, en geweld, krijgen voorgeschoteld, klinkt het. Binnenkort wordt dit systeem, waarbij film- en videodistributeurs en omroepen hun eigen producties keuren, door de politiek geëvalueerd. Voor- en tegenstanders hebben zich ingegraven. Het Nicam, koepel van brancheverenigingen die de Kijkwijzer vier jaar geleden instelde, hamert op de voorbeeldfunc- tie in Europa en het slechte werk van haar voorganger, de Nederlandse Filmkeuring. Aan de andere kant staat de ouderorganisatie Ouders & c Coo die, gesteund door het CDA, voortdurend wijst op foute (lees lage) coderingen.

Vragenlijst
Ariane Posthumus (35) is codeur bij de V ARA. Zij beoordeelt aan de hand van een vragenlijst eigen programma's en aangekochte speelfilms. Vandaag bestudeert ze de aflevering 'Déja vu' van de misdaadserie 'Ernstige delicten'. Het programma wordt op zaterdagavond uitgezonden om acht uur. Het heftigste komt altijd in het begin, weet ze uit ervaring. En inderdaad wordt al tijdens de eerste minuut een man in onderbroek op een schimmige hotelkamer neergeschoten. Op Posthumus' kladblok wordt snel gekrabbeld: 'pistoolschot, geen heftige bloedingen'. Ook wanneer het lijk bij de patholoog-anatoom wordt onderzocht, is alleen één rond gaatje in de schedel te zien. Ik ga je afmaken, zegt tbs'er Christiane in haar cel tegen een politieman: Dreigende taal, noteert Ariane. Ook de achtergrondmuziek, onheilspellende composities van Henny Vrienten, wordt beoordeeld. Muziek mag de spanning niet nog veel verder opzwepen, legt Posthumus uit. Hoewel het geen rustig deuntje is, kan het er in dit geval mee door. Drugs en alcoholmisbruik komen in deze aflevering niet voor. Ook seks is geen probleem. In dit deel houdt zelfs de prostituee haar bh van zwarte lak aan. "Er is geen stukje borst te zien", wijst de codeur. "je ziet niets meer dan bij een bikini." 'Nadat de moord tot volle tevredenheid is opgelost, wordt ingelogd op de Kijkwijzer-site. Om het uiteindelijke leeftijdsadvies (Alle leeftijden, 6 jaar, 12 jaar, 16 jaar) te bepalen moet Posthumus een zestigtal vragen beantwoorden. Het merendeel spreekt voor zich. Zo komen er geen fysieke martelingen, dierenmishandeling, discriminatie, zelfmoord of buitenaardse wezens voor. Andere onderdelen vergen meer bedenktijd. Uiteraard is, een kogelgat een ernstige verwonding maar voor een kind ziet dat er minder angstaanjagend uit dan een gutsende wond, aldus de Kijkwijzer. Vandaar dat 'Déja vu' officieel geen beelden bevat van ernstige verwondingen. De definitie van 'indringend geweld' behoeft ook toelichting. De zwaardgevechten in 'Ivanhoe' vallen daar niet onder, de schietacties in 'Miami Vice' wel.

'Eikel'
Dan het hoofdstuk 'grof taalgebruik'. Altijd lastig, vindt Posthumus. In 49 minuten heb ik genoteerd: 'Blijf met je gore rotpoten van me af', 'verdomme', 'eikel', 'klootzak' en tweemaal 'Jezus'. Het kan erger, vindt ze, verwijzend naar de lijst die als voorbeelden 'fuck' en 'bitch' aangeeft. Toch vult ze ja in. Eén laatste druk op de knop en het scherm geeft aan: Twaalf jaar en ouder, met pictogrammen voor geweld en grof taalgebruik. Als moeder van twee jonge kinderen kan ze zich hierin vinden.

Posthumus neemt niet altijd de coderingslijst klakkeloos over. Onlangs hebben we nog bij de speelfilm 'Traffic' eigenhandig het pictogram voor drugsmisbruik toegevoegd. We hebben het Nicam gebeld, en zij hebben de distributeur van de. film op onze kritiek gewezen.

Ze neemt het graag op voor de Kijkwijzer. Veel van de kritiek komt voort uit onwetendheid, vermoedt ze. "Tegenstanders verwarren schadelijkheid met geschiktheid. Geschiktheid is zoiets persoonlijks, iedere ouder denkt daar weer anders over. Het is voor ons niet te doen om dat te bepalen. Wij geven slechts aan welke films en programma's schadelijk kunnen zijn, en welke ingrediënten ze bevatten. Het is aan de ouders om te bepalen wat ze daarmee doen."

Een ander kritiekpunt is dat 'de slager". zijn eigen vlees keurt'. De VARA-codeur ziet het juist als groot voordeel dat ze korte lijnen heeft met de programmamakers. "Ik krijg alle scenario's vooraf te lezen. Als een cameraploeg in de losse buurt gaat filmen, vertel ik ze goed op te letten in een winkel. Als daar een tv met porno aan staat, kan het programma niet in de vroege avond worden uitgezonden." Ze heeft ook Paul de Leeuw bij aanvang van zijn programma 'Papaul' -dagelijks om zeven uur - gewaarschuwd. "Dan herinner ik hem eraan dat hij niet te openlijk over seks kan praten. Daar staat hij best voor open."

Uit: Haagsche Courant (Bernice Breure), 23-2-2004