Geweld op televisie blijft gebed zonder end

'Een mission impossible', noemt Jan Willem Bult, hoofdredacteur KRO Jeugd-tv , de poging van premier Balkenende om het geweld op tv in te dammen. "Tenzij hij er strengere regels aan koppelt."

Directeur Wim Bekkers van het Nicam, het instituut dat de richtlijnen voor de Kijkwijzer heeft opgesteld, gelooft daarentegen niet in meer regels. "Een dergelijke stap heeft veel teveel consequenties."

De discussie over geweld op tv en de invloed daarvan op met name kinderen is pas het afgelopen decennium behoorlijk op gang gekomen. En dat terwijl al sinds het bestaan van de televisie wetenschappers de invloed van in beeld gebracht geweld onderzoeken. Aanvankelijk gebeurde dat in de anonimiteit van de laboratoria; maar door de groeiende onrust bij ouders en opvoeders vliegen de rapporten je tegenwoordig om de oren. De conclusies staan echter veelal haaks op elkaar. Dat komt allereerst door de achtergronden van de onderzoekers. De een werkt vanuit de sociologie, de ander vanuit de psychologie, de pedagogiek of de kinderpsychiatrie. Daarnaast is er al een hele discussie te voeren over wat een onderzoeker onder geweld verstaat. Schaart hij d.aar alleen fysiek geweld zoals schoppen en slaan onder, of rekent hij ook verbaal geweld zoals schelden mee?

Dit alles zorgt ervoor dat de discussie over geweld op televisie al jaren op drijfzand staat. Toch zijn de meeste wetenschappers er tegenwoordig wel van overtuigd dat geweld op tv invloed kan hebben
op het gedrag van kinderen, zo meent Chris Geerse van de Werkgroep TV-geweld. Deze landelijke organisatie probeert al zestien jaar de overheid en omroepwereld te overtuigen van het belang van een minder op geweld gebaseerd programma-aanbod. Pas het laatste jaar merkt de groep enig resultaat. Geerse: "We boeken langzaam vooruitgang. Zo mogen films voor zestien jaar en ouder bijvoorbeeld pas na tien uur 's avonds worden uitgezonden. We merken echter dat met name commerciële omroepen de regels steeds proberen op te rekken. Series die pas laat mogen worden
vertoond, worden vervangen door series die volgens de regels wel zijn toegestaan. In The A-team zit bijvoorbeeld veel geweld, maar de gevolgen zie je niet. Er vloeit geen bloed. Die serie mag dus vroeg in de avond worden vertoond."

Geerse sluit zich daarmee aan bij de kritiek op de Kijkwijzer die vorige maand klonk. Het systeem waarbij met symbooltjes wordt gewaarschuwd tegen mogelijk schadelijke TV-programma's en films zou niet kritisch genoeg zijn. "De Kijkwijzer is vooral een 'bloederigheidsschaal'. Er wordt niet gekeken naar de boodschap en die is: met geweld los je een probleem even in een uurtje op. Omroepen hebben commerciële belangen en maken daarom dankbaar gebruik van het grote aanbod geweldfilms, die goedkoop zijn en een groot publiek aanspreken. Ik hoop dat premier Balkenende daarop duidde toen hij zei dat wat hij soms op tv ziet, elke beschrijving tart."

Directeur Wim Bekkers van het Nicam, het instituut dat de regels voor de Kijkwijzer heeft opgesteld en klachten van kijkersover geweld behandelt, laat weten dat de criteria voor de symbooltjes zijn gebaseerd op wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Maar zoals gezegd bestaat daarover al de nodige discussie. "Onder onderzoekers heerst tegenwoordig wel een algemene gedachte dat er aan bet kijken naar geweld op televisie risico's voor kinderen zitten; maar dat de familieomstandigheden en de sociaal-economische situatie meer bepalen of een kind later agressief wordt", aldus Bekkers, die niet gelooft in strengere regels voor de omroepen en filmdistributeurs. "Een dergelijke stap heeft veel te veel consequenties. Gelukkig wees Balkenende bij zijn aankondiging om met de omroepen te gaan praten ook op de vrijheid van meningsuiting en de verantwoordelijkheid die ouders voor hun kinderen hebben. Die twee punten spelen ook mee bij het steeds weer aanzwengelen van de discussie. Geweld op TV roept emoties op, maar die emoties staan vaak op gespannen voet met de zaken als de vrijheid van meningsuiting".

Jan Willem Bult, hoofdredacteur van KRO Jeugd-tv, is daarentegen een voorstander van strengere regels. "Balkenende kan wel roepen dat hij schrikt van hetgeen hij op TV ziet, maar dan moet hij er ook iets aan verbinden. Anders is hij met een mission impossible bezig. Ik ben voor strengere regels en strenger straffen: En niet de verantwoordelijkheid afschuiven naar de ouder. Ook als omroep, als maker en zelfs als adverteerder heb je een verantwoordelijkheid."

Het 'glibberige' thema geweld op tv zal dus voorlopig niet onder controle worden gebracht.. De Kijkwijzer zorgt in elk geval voor enige informatie, maar zolang de politiek de eerste verantwoordelijkheid bij de opvoeders legt en de wetenschappers elkaar nog tegenspreken, zal de discussie keer op keer worden aangezwengeld.

Uit: Haagsche Courant (Eric de Bie) 10 oktober 2002