Cobra

logo

kritisch kijken



Uitgezonden: woensdag 15 juni 2005 20.30-21.30 RTL 5

Inleiding
De kring van kritische kijkers bestaat uit een groep van mensen, verspreid in het land, die van tijd tot tijd (maximaal een keer per maand) naar een bepaald programma kijken om het vervolgens gestructureerd te becommentariëren op de geweldsaspecten ervan.

Werkwijze
De deelnemers sturen na de uitzending van een opgegeven programma een tweetal lijsten in.
Lijst A bevat de antwoorden op de vragen 1.1.1. t/m 2.7.1. uit het vigerende Nicam coderingsformulier van Kijkwijzer. Met de methode Kijkwijzer worden programma’s geclassificeerd ten aanzien van mogelijke schadelijkheid voor kinderen en jeugdigen. De werkwijze met lijst A biedt de mogelijkheid te vergelijken in hoeverre de classificatie door de omroepen overeenkomt met de bevindingen in deze van de Kring Kritische kijkers.
Lijst B bevat de antwoorden op vragen die de werkgroep zelf heeft geformuleerd; vragen ingegeven door de zorg over de invloed van tv geweld op de samenleving. De ernst hiervan in de huidige maatschappij, die steeds meer verhardt, waarin geweld en dreigen ermee niet van de lucht is, zal duidelijk zijn.

Keuze en inhoud van het programma
Ditmaal is een Duitse actiefilm uit de Cobra serie onder de loupe genomen. Cobra 11 werd in de VPRO gids voorzien van de classificatie 6. Op het scherm bovendien van de pictogrammem voor geweld en angst. De film begint met veel lawaai van schietende gemaskerde mannen. Vervolgens ontwikkelt zich een verhaallijn van een bende die op een autosnelweg een grote bestelwagen doet verongelukken om hem vervolgens leeg te halen.
Naar later zou blijken gaat het om een cocainetransport van een rivaliserende bende.
In deze verhaallijn passen een tweetal liquidaties. Eén van een bendeleider die achter zijn bureau wordt doodgeschoten en één van iemand in de gevangenis, waarvan men bang is dat hij zal doorslaan. Deze laatste wordt door een onder valse voorwendselen binnengedrongen vrouwelijke zogenaamde GGD arts door middel van een injectie om het leven gebracht. Een en ander is niet gruwelijk in beeld gebracht maar als feit geregistreerd.
Een andere verhaallijn is die van Elana en Tom, agenten op het politiebureau van Keulen, die verliefd op elkaar worden, uitgaan en vrijen. Als Elana zwanger blijkt, bezoekt Tom haar met rozen. Hij wordt daarbij gevolgd door twee leden van een drugsbende. Als Elana vervolgens met Tom’s auto een bezoek aan de gynaecoloog wil brengen en het contactsleuteltje insteekt, ontploft de auto en staat direct in brand. Tom komt te laat. Wilde achtervolging met revolvers uit portierraampjes.
Als later een deal met een drugshandelaar uit Parijs gesloten wordt, overvalt een arrestatieteam, waaronder Tom, de bende criminelen. Wederom wilde achtervolging, waarbij Tom over daken rent, op een auto springt, van de motorkap wordt geworpen, met een revolver bedreigd, maar toch nog ontzien wordt. Enfin de bende wordt opgerold. In de slotscene aan de Rijn zit Tom als een gebroken man, hij neemt ontslag. Na alles kan hij niet meer. Hij had met Elana oud willen worden.

Evaluatie antwoorden Lijst A
Ingestuurd 5 lijsten (respons 41,5 %)

Fictie/non-fictie
Viermaal is aangegeven fictie/dramaproduct/geen tekenfilm.
Tweemaal is aangegeven non-fictie (waarvan eenmaal foutief d.w.z. dubbel ingevuld en eenmaal op het verkeerde been gebracht door de vermelding bij de politie)

Typen fysiek geweld
Lijf aan lijf geweld is vijfmaal aangekruist.
Met wapens is viermaal aangekruist
Marteling is eenmaal ingevuld
Geweld tegen criminelen is driemaal aangegeven, eenmaal nooit en eenmaal niet ingevuld.

Uitvoerbaarheid
Vijfmaal ja

Indringendheid
Vijfmaal ja
Driemaal is tevens aangegeven: Omdat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer.
Tweemaal tevens omdat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht.

Verwondingen
Vijfmaal is 1x of vaker ingevuld voor beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties
Eenmaal tevens voor beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties

Opdringen van sexuele handelingen
Dit werd vijfmaal met nee beantwoord.

Slapstick-context
Vijfmaal nee

Toepassing van de Kijkwijzersleutel
Voor elk van de vijf deelnemers afzonderlijk is met de kijkwijzersleutel voor geweld bepaald tot welke leeftijdclassificatie hun antwoorden leiden.
Viermaal 12 en een keer 16 jaar
Dit is beduidend hoger dan door RTL 5 is aangegeven, namelijk 6 jaar.
Bezien we de beoordelingscriteria van 1 geweld, 2 uitvoerbaarheid, 3 indringendheid, 4 ernstige verwondingen en al of niet 5 slapstick context dan is het onwaarschijnlijk dat voor de toepassing van de criteria 1,2,3 en 5 verschil van mening zou bestaan. Anders is dit bij 4, beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldssituaties. Natuurlijk betroffen de scenes van de liquidatie met een revolver, de zwangere vrouw in de brandende auto, de agent op de motorkap die daar na een botsing vanaf vloog zichtbare geweldacties. Slechts van de injectienaaldmoord zagen we alleen het resultaat in de vorm van de toen bijna dode man.
Beelden van de verwondingen zelf kregen we in de eerste drie gevallen niet te zien, hoewel nog niet afgestompte kijkers als die van de Kring Kritische Kijkers weinig fantasie nodig hebben om zich te realiseren wat bijvoorbeeld in zo’n fel brandende auto met een mens gebeurt.
Onze kritische kijkers zullen met deze beelden in hun hoofd zonder meer verwondingen en door een ook ernstige verwondingen door zichtbare geweldsacties hebben aangekruist.
Overigens is te verdedigen dat de mensen van RTL5, het systeem volgend, of geen verwondingen of geen zichtbare geweldsacties daarbij hebben waargenomen en aldus tot toelaatbaar voor kinderen vanaf zes jaar zijn gekomen.

Evaluatie antwoorden lijst B
Ingestuurd vijf lijsten(respons 41,5%)

Classificatie naar eigen oordeel
Viermaal 16 jaar of ouder, eenmaal niet ingevuld.
Tweemaal werd aangekruist: Kan beter niet vertoond worden
Eenmaal werd aangekruist: Verdient een aanbevelingspictogram

Kwaliteit
Door het merendeel (4x) is het programma gekenschetst als pulp uit de amusementsindustrie.
Een kijker vond dit niet maar ook deze vond het geen culturele productie.

Dreigen met geweld
Algemeen werd dit waargenomen, met wapens 5x, verbaal 3x, met blote handen 3x.

Geen beelden van verwondingen terwijl die er normaal gesproken wel moeten zijn
Drie van de vijf deelnemers constateeerden dat zich in de film situaties voordeden waarbij iemand zonder meer ernstig letsel zou moeten hebben, maar waarbij volgens de filmbeelden niets bleek te mankeren. Dat twee deelnemers hier nee invulden heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met de ingewikkeldheid van vraag en situatie. Nader beraad over de vraagstelling is hier gewenst.

Redden mensen zich uit moeilijke situaties door middel van geweld?
Viermaal is hier ja geantwoord

Wordt het hoofdprobleem met geweld opgelost?
Vijfmaal ja

Welke overheersende kijk op geweld blijkt uit deze productie?
Tweemaal wordt goed gevonden
Eenmaal wordt normaal gevonden
Tweemaal wordt betreurd

Oordeel in eigen woorden van de deelnemers
Veel geweld en vernielingen, waarbij de hoofdpersonen ongedeerd blijven. Sterk overdreven. Mateloos irritant.
Grote portie geweld naast valse romantiek. Ongeschikt voor alle leeftijden. Normloos.
Pulp, waarmee wordt ingehaakt op de actuele vormen van geweld in onze samenleving.
Zonder dat de kijker nog weet waarover het gaat begint de film al met alom revolvers, druk bewegende gemaskerde mannen, een liquidatie. Moeten kijkers van 6 jaar en ouder zo in de stemming worden gebracht?
Verdriet en andere geestelijke gevolgen van geweld worden getoond. Dit is een gunstig aspect, evenals een zekere terughoudendheid in het geweldsgebruik door de “goeden”.

Naschrift
Opmerkelijk is het grote verschil in leeftijdsclassificatie tussen de bevindingen van de Kring Kritische Kijkers en de gepubliceerde, niet slechts volgens lijst B maar ook lijst A.
Niet alleen de toepassing van de Kijkwijzer is hier in het geding maar het roept ook de vraag op van de juistheid van de Kijkwijzer zelf, met name waar het het criterium verwondingen betreft.

Trudie Rigter
Koos de Beus